In de ontmoetingsruimte van het logegebouw aan de Van Hasseltlaan, door vrijmetselaars “de Voorhof” genoemd, hangt een tekening van de beroemde Italiaanse schilder Leonardo da Vinci: de Vitruviusman. Leonardo noemde deze tekening naar de Romeinse wiskundige Marcus Vitruvius Pollo die leefde rond 27 voor Christus. De tekening verscheen voor het eerst in 1509 in een boek Divinia Proportione (goddelijke verhoudingen) door Luca Pacioli en was voorzien van veel aantekeningen die verwijzen naar de verhoudingen van het menselijk lichaam. Leonardo verwees in zijn aantekeningen naar het werk van deze wiskundige die in zijn geschreven boeken over architectuur beweert dat de grondbeginselen van de architectuur en in feite van iedere kunstvorm, gebaseerd zijn op het idee dat harmonie of schoonheid in de natuur bereikt kan worden door de verschillende onderdelen of elementen af te stemmen op het geheel, De architect doet dit door middel van een maat verhoudingsschema – een reeks van getallen die ook in de wiskunde en muziek bekend zijn. En zo ontstaat een symmetrie tussen de verschillende onderdelen die voor het oog en oor een harmonisch en uitgebalanceerd geheel vormen. Planten, bloemen, dieren maar ook in het menselijk lichaam. De lengte van een vingerkootje ten opzichte van de hand ten opzichte van de arm, het gehele lichaam, enz. ‘De mens is de maat der dingen’ beweerde Heraclitus (540 v. C)
Vrijmetselaars streven er naar zich niet alleen in de rechte verhouding tot elkaar te verbinden maar ook tot de gehele mensheid. En precies dit is wat Leonardo in zijn tekening lijkt uit te willen drukken. En dit is dan ook waarom ik denk dat Leonardo zo aantrekkelijk is voor een vrijmetselaar. Maar was Leonardo dan een vrijmetselaar? Leonardo is geboren op 15 april 1452 in een klein dorp genaamd Vinci in Italie. Toen was er nog geen sprake van een vrijmetselaars vereniging of organisatie. Deze is pas officieel opgericht op 24 juni 1717 in Engeland. Maar Leonardo was wel een heel bijzonder mens. Een Renaissance mens. Een vernieuwend mens. Een nieuwsgierige zoeker. Een geniale uitvinder, een meesterlijk schilder, beeldhouwer, tekenaar, architect, dichter, een voortreffelijk wetenschapper op het gebied van anatomie en astronomie, een mens met een onstilbare honger naar kennis. Een mens die zoveel uiteenlopende eigenschappen in zichzelf verenigd leek te hebben dat het lijkt alsof hij niet één leven heeft geleefd maar het leven van een hele gemeenschap. Of misschien wel van een hele broederschap? En zou het niet een prachtig idee zijn wanneer wij als vrijmetselaars ons Broeders in de geest van Leonardo da Vinci zouden noemen?
Wil je meer weten over het leven van Leonardo da Vinci?
Vanaf 1 februari 2019 6 afleveringen over het leven van Leonardo da Vinci op NPO 2 door Diederik van Vleuten.